ตำนานกำเนิดพระฤๅษี
 |
|||
| ตำนานกำเนิดพระฤๅษี | |||
|
พระฤๅษีในศาสนาพราหมณ์กับพระฤๅษีในศาสนาพุทธ พระฤๅษี เป็นสัญลักษณ์แห่งนักบวชผู้ทรงศีล ผู้แสวงหาความจริงสูงสุดของชีวิต ผู้เป็นทั้งครูและผู้สืบทอดวิถีแห่งจิตวิญญาณมาแต่โบราณกาล ในสายตาของชาวไทย พระฤๅษีมีความผูกพันทั้งกับศาสนาพราหมณ์–ฮินดูและพระพุทธศาสนา เราจึงพบร่องรอยพระฤๅษีปรากฏอยู่ทั้งใน คัมภีร์พระเวท มหากาพย์รามายณะ มหาภารตะ ชาดก และพระไตรปิฎก กล่าวได้ว่า ความเข้าใจเรื่องพระฤๅษีในสังคมไทยนั้น เดินทางผ่านสองเส้นทางหลักคือ สายพราหมณ์–ฮินดู และ สายพระพุทธศาสนา ซึ่งทั้งสองสายต่างก็มีจุดร่วมตรงกันอยู่ที่การมองพระฤๅษีเป็น ครูแห่งโลก ผู้สั่งสอนมนุษย์และเทพเทวดาให้รู้จักธรรมะและวิถีแห่งความพ้นทุกข์ |
|||
พระฤๅษีในคัมภีร์พระเวทหากย้อนกลับไปสู่รากฐานแรกเริ่มของศาสนาพราหมณ์ เราจะพบว่าพระฤๅษีเกิดขึ้นมาก่อนศาสนาอย่างเป็นทางการเสียอีก ใน คัมภีร์พระเวท อันเก่าแก่ที่มีอายุกว่า 4,000 ปี ได้กล่าวถึงพระฤๅษี 10 องค์ ที่รวมตนบำเพ็ญตบะบนยอดเขาหิมาลัย ได้แก่
พระฤๅษีเหล่านี้ได้ยิน “เสียงทิพย์” จากเบื้องบน อันเป็นวจนะของพระผู้เป็นเจ้าที่มิอาจมองเห็น แต่เต็มไปด้วยพลังและความหมายอันลึกซึ้ง จึงร่วมกันจดบันทึกไว้เป็นหลักฐานสำคัญ เรียกว่า ศรุติ (Śruti – สิ่งที่ได้ยินมา) ซึ่งต่อมากลายเป็น คัมภีร์พระเวท อันศักดิ์สิทธิ์ และนับเป็นจุดกำเนิดแห่งศาสนาพราหมณ์ ดังนั้น หากจะกล่าวอย่างตรงไปตรงมา พระฤๅษีคือผู้ให้กำเนิดความรู้ทางศาสนา และเป็น “ครูของครู” ที่แม้แต่เหล่าเทพเจ้าก็ยังต้องยอมรับนับถือ |
|||
พระฤๅษีกับศาสนาพุทธพระฤๅษีมิได้ปรากฏเพียงในศาสนาพราหมณ์เท่านั้น แต่ยังมีความผูกพันอย่างแนบแน่นกับพระพุทธศาสนา
สถานที่สำคัญอย่าง ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน (อิสิ แปลว่า ฤๅษี) จึงเป็นเสมือนศูนย์รวมแห่งจิตวิญญาณของพระฤๅษีและพระพุทธเจ้า และเป็นสถานที่ที่พระรัตนตรัยครบองค์สามปรากฏขึ้นเป็นครั้งแรกในโลก พระฤๅษีในฐานะดาบสและครูของโลกในสังคมไทย พระฤๅษีมักถูกเรียกว่า ดาบส ซึ่งเป็นคำที่สะท้อนถึงผู้ครองตบะ ผู้ละกิเลส และเป็นครูทางจิตวิญญาณ ไม่ว่าจะอยู่ในศาสนาพราหมณ์หรือพระพุทธศาสนา พระฤๅษีจึงเป็นดั่งสะพานเชื่อมระหว่างมนุษย์กับความจริงสูงสุด ทั้งนี้ยังมีความเชื่อในหมู่ชาวไทยว่า การบูชาพระฤๅษีอย่างถูกต้อง จะช่วยหนุนนำให้เกิดความสำเร็จ ความเจริญ และความร่มเย็นเป็นสุขแก่ตนและครอบครัว สรุป พระฤๅษีคือ “ต้นกำเนิดแห่งภูมิปัญญา” เป็นครูผู้ยิ่งใหญ่ที่ทำให้เกิดทั้งศาสนาพราหมณ์และมีบทบาทสำคัญในพระพุทธศาสนา ความศักดิ์สิทธิ์และบารมีของท่านจึงเป็นที่ยกย่องสืบมา พระฤๅษีไม่เพียงเป็นผู้บำเพ็ญตบะ หากแต่เป็นผู้ประพันธ์คัมภีร์ ผู้ให้กำเนิดศาสนา และผู้ทำนายอนาคตอันยิ่งใหญ่ของพระพุทธองค์ ดังนั้น พระฤๅษีจึงมิใช่เพียงตัวละครในตำนาน หากแต่เป็น ครูแห่งกาลเวลา ผู้ทำให้มนุษย์ได้รู้จักความหมายของศรัทธา ความพากเพียร และหนทางสู่ความหลุดพ้น |
|||
| ประเภทและชั้นของพระฤๅษี | |||
|
จากป่าอาศรม สู่ครูแห่งมนุษย์และเทพเจ้า เมื่อเอ่ยถึงพระฤๅษี หลายคนอาจจินตนาการถึงนักบวชผู้ไว้ผมยาว เครายาว นุ่งห่มหนังสัตว์หรือผ้ากัมพล นั่งบำเพ็ญเพียรอยู่ท่ามกลางป่าหิมพานต์หรือถ้ำภูผา แต่แท้จริงแล้วพระฤๅษีมีการแบ่งออกเป็นหลายประเภทและหลายชั้นตามตำนานและคัมภีร์โบราณ แต่ละชั้นสะท้อนถึงหน้าที่ บทบาท และบารมีทางจิตวิญญาณที่แตกต่างกัน ๑. พระฤๅษีผู้กำเนิดคัมภีร์ (มหาฤๅษี – Maharishi)นี่คือพระฤๅษีชั้นสูงสุด ผู้เป็นเสมือนบรมครูแห่งมนุษย์และเทพเจ้า ทำหน้าที่บันทึกพระเวท อุปนิษัท และคัมภีร์สำคัญของโลก
พระฤๅษีเหล่านี้มิใช่เพียงนักบวช หากแต่เป็น “ผู้ประพันธ์จักรวาล” ด้วยพลังแห่งปัญญาและฤทธิ์ทางจิต ๒. พระฤๅษีบำเพ็ญตบะ (Tapasvin Rishi)พระฤๅษีชั้นนี้เน้นการบำเพ็ญตบะภายใน โดยใช้ความเพียร ความอดกลั้น และสมาธิอันแน่วแน่ เพื่อเผากิเลสให้สิ้นไป เชื่อว่าพลังแห่งตบะนี้สามารถเขย่าโลกและสั่นสะเทือนสวรรค์ได้
๓. พระฤๅษีดาบส (Ascetic Hermits)ในคัมภีร์พุทธมักใช้คำว่า “ดาบส” แทนพระฤๅษี หมายถึงผู้ละกิเลสและตัดขาดจากโลกย์ มุ่งบำเพ็ญธรรมเพื่อหลุดพ้น
พระฤๅษีดาบสสะท้อนถึงเส้นทางแห่งการปลีกวิเวกเพื่อค้นหาธรรมะอันสูงสุด ๔. พระฤๅษีครู (Guru Rishi)ฤๅษีชั้นนี้เปรียบดังอาจารย์ผู้ประสิทธิ์ประสาทวิชา เป็นที่เคารพของกษัตริย์ มนุษย์ และแม้แต่เทพเจ้า
พระฤๅษีครูมักเป็นผู้ถ่ายทอดทั้งเวทมนตร์ วิชาการรบ และศาสตร์แห่งการดำรงชีพแก่ศิษย์ ๕. พระฤๅษีผู้ทรงฤทธิ์ (Siddha Rishi)พระฤๅษีชั้นนี้ได้บำเพ็ญจนเกิดฤทธิ์อิทธิปาฏิหาริย์ เช่น เหาะเหินเดินอากาศ แปลงกายได้ หรือบันดาลฝนฟ้า
ฤทธิ์เหล่านี้มิใช่เพียงการแสดงอำนาจ แต่เป็นผลของการสำรวมจิตจนเข้าถึงพลังเหนือธรรมชาติ ๖. พระฤๅษีผู้พยากรณ์ (Jyotish Rishi)เป็นกลุ่มพระฤๅษีที่เชี่ยวชาญทางโหราศาสตร์ เลขศาสตร์ และการทำนายดวงชะตา เชื่อว่าท่านเหล่านี้สามารถอ่านความลับแห่งดวงดาวได้
ฤๅษีชั้นนี้มีอิทธิพลต่อศาสตร์การพยากรณ์ไทย เช่น เลขศาสตร์และโหราศาสตร์ไทยในปัจจุบัน ๗. พระฤๅษีในป่าหิมพานต์ (Forest Rishi)ในคติไทย–พุทธ พระฤๅษีหลายองค์ปรากฏอยู่ใน “ป่าหิมพานต์” หรือดินแดนกึ่งสวรรค์กึ่งโลกย์ มักถูกวาดคู่กับสัตว์หิมพานต์
|
|||
|
