เทพนพเคราะห์ พระศุกร์ เทพแห่งศิลปะ ความงาม

พระศุกร์ (สันสกฤต: ศุกฺร) เป็นหนึ่งในเทพนพเคราะห์ผู้ทรงอิทธิพลในจักรวาลทั้งฝ่ายโลกียะและสวรรค์ มีชื่อเสียงทั้งในฐานะเทพแห่งศิลปะ ความรัก ความงาม และในฐานะฤษีผู้ทรงคุณธรรม ตำราหลายสำนักต่างกล่าวถึงที่มาของพระองค์หลากหลายกันไป

ในปุราณะ กล่าวว่า พระศุกร์เป็นโอรสของพระภฤคุปรัชาบดีและนางชยาติ และมีธิดาชื่อเทวยาณี ซึ่งต่อมาเป็นชายาของท้าวยยาติแห่งจันทรวงศ์ พระศุกร์ได้รับตำแหน่งเป็นปุโรหิตของพวกอสูรโดยเฉพาะท้าวพลี และเป็นบุคคลสำคัญในเหตุการณ์ปางวามนาวตาร ซึ่งพระนารายณ์อวตารลงมาเพื่อปราบฤทธิ์แห่งอสูรที่เกินขอบเขต

ตำนานสำคัญเกี่ยวกับพระศุกร์

เรื่องหนึ่งที่เลื่องลือในตำนานคือ เมื่อท้าวพลีผู้เป็นอสูรผู้ทรงคุณธรรม กำเริบฤทธิ์ จนเป็นภัยต่อความสมดุลแห่งสวรรค์ พระอินทร์และเหล่าเทวดาจึงขอคำปรึกษาจากพระพฤหัสบดี ซึ่งนำไปสู่การเชิญพระนารายณ์มาอวตารเป็นพราหมณ์หนุ่มนามว่า วามนะ มาขอที่ดินเพียงสามก้าวจากท้าวพลี

พระศุกร์ในฐานะอาจารย์ของท้าวพลี พยายามห้ามแต่ไม่สำเร็จ จึงแปลงกายเข้าไปในเต้าน้ำเพื่อขัดขวางพิธีถวายทักษิณา พระวามนะจึงใช้ยอดหญ้าคาแทงเข้าไปในเต้า ทำให้พระศุกร์เจ็บปวดและพลาดท่า จากนั้นพิธีจึงสำเร็จ และพระนารายณ์ได้ขยายร่างครอบครองสามโลกเพื่อผดุงธรรม

อีกตำนานหนึ่งกล่าวถึงเหตุการณ์เทวาสุรสงคราม เมื่อพระจันทร์ลักพานางตารา ชายาของพระพฤหัสบดี พระศุกร์จึงเลือกเข้าข้างพระจันทร์และอสูรในการรบ เพราะไม่ลงรอยกับพระพฤหัสบดีมาแต่ก่อน และด้วยเหตุนี้ในทางโหราศาสตร์จึงนับว่า พระศุกร์กับพระพฤหัสบดีเป็นศัตรูกันโดยพื้นฐาน

ลักษณะโดยทั่วไปและอำนาจ

พระศุกร์เป็นเทพแห่งศิลปะ ความรัก ความงาม และความรื่นรมย์ทางโลก ถือเป็นผู้ประสานความสงบและเป็นตัวแทนแห่งพลังแห่งความอ่อนโยน สันติภาพ และความสุขสมบูรณ์ในครัวเรือน อีกทั้งยังเป็นผู้มีสติปัญญาลึกซึ้ง เป็นครูของพวกอสูรซึ่งแม้จะมีพลังร้ายแต่ก็ต้องการธรรมะเพื่อควบคุม

ตำนานกำเนิดในทางโหราศาสตร์

ในคัมภีร์โหร กล่าวไว้ว่า พระอิศวร สร้างพระศุกร์จากคาวี (โค) ยี่สิบเอ็ดตัว โดยร่ายเวทแล้วประพรมด้วยน้ำอมฤต บังเกิดเป็นเทพผู้เรืองแสงประภัสสร ทรงพาหนะเป็นโคอุสุภราช มีรัศมีอ่อนหวานแบบสีจำปาหรือทองอ่อน สถิตอยู่ทางด้านทิศอุดรของเขาพระสุเมรุ เป็นผู้ดูแลเหลี่ยมเขาและอำนวยความอุดมสมบูรณ์ให้แก่โลก

พระศุกร์กับดาราศาสตร์

ดาวศุกร์ หรือที่เรียกว่า ดาวประกายพรึก เป็นดาวที่สุกสว่างรองจากดวงจันทร์ในยามค่ำคืน ถ้ามองเห็นก่อนพระอาทิตย์ขึ้นจะเรียกว่า ดาวรุ่ง และถ้ามองเห็นหลังพระอาทิตย์ตกเรียกว่า ดาวประจำเมือง ดาวศุกร์มีขนาดใหญ่กว่าโลกเล็กน้อย เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 7,660 ไมล์ อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ประมาณ 67 ล้านไมล์ และใช้เวลาในการโคจรรอบดวงอาทิตย์ประมาณ 224 วัน

ความสัมพันธ์และปฏิกิริยาในโหราศาสตร์

ในหลักโหราศาสตร์พระศุกร์จัดเป็น ดาวศุภเคราะห์ (ดาวดี) ให้คุณในเรื่องเสน่ห์ ความรัก การเงิน ศิลปะ และความบันเทิง แต่ก็มีความซับซ้อนอยู่ในตัว เพราะเป็นเทพของอสูร ดังนั้นเมื่ออยู่ในตำแหน่งเสียจึงอาจให้ผลในทางหลงผิด หมกมุ่น และฟุ้งเฟ้อได้

ตำนานเล่าว่า พระศุกร์กับพระเสาร์เป็นศัตรูกัน แต่กลับเป็นมิตรกับพระอังคารด้วยเหตุการณ์ที่พระศุกร์ช่วยชีวิตพระอังคารเมื่อครั้งเกิดเป็นกบและถูกพระเสาร์ที่เกิดเป็นงูจะกิน เหตุการณ์นี้ตอกย้ำว่าความสัมพันธ์ระหว่างดาวเคราะห์ตามตำนานมีอิทธิพลต่อการให้คุณและโทษทางโหราศาสตร์อย่างลึกซึ้ง

ลักษณะการบูชาและรูปแบบการวาด

การวาดพระศุกร์ควรให้องค์มีลักษณะเหมือนฤาษี มุ่นมวยผม มีประคำคล้องคอ แต่งกายแบบนักพรต สีกายสีจำปาหรือประภัสสร ถือไม้เท้า มีพาหนะเป็นโคอุสุภราชสีขาวหรือด่าง รูปแบบการวาดที่งดงามมักเน้นความสงบ อ่อนโยน และความรู้ทางธรรมซึ่งสะท้อนพลังของศิลป์และปัญญาร่วมกัน

พระนามอื่นของพระศุกร์

• กวี หรือ กาพย์ – หมายถึงผู้ประพันธ์หรือผู้รู้วรรณศิลป์

• มฑาภพ – ผู้เป็นบุตรของมฆา

• โษฑศานศุ – ผู้มีรัศมีสิบหกแฉก

• เศวต – ผู้มีลักษณะขาวเรืองรอง